Al gedacht aan een restschenking in combinatie met een familiale vennootschap?

Wat is een restschenking?

Een restschenking, ook wel fideïcommis de residuo genaamd, wordt vaak gebruikt als instrument voor vermogensplanning. Zo’n restschenking laat de schenker toe om twee keer over dezelfde goederen te beschikken. Concreet betekent dit dat de schenker in eenzelfde schenkingsakte een deel van zijn vermogen overdraagt aan een eerste begiftigde (of bezwaarde), om vervolgens te verduidelijken dat het resterende saldo van deze schenking (het residu) toekomt aan de tweede begiftigde (de verwachter) mocht de bezwaarde overlijden. Omdat beide schenkingen in de schenkingsakte benoemd staan, valt ook de overgang van deze goederen onder de schenkbelasting en niet onder de erfbelasting.

Net zoals bij een gewone schenking bestaan er een aantal voorwaarden om van een geldige restschenking te kunnen spreken. We denken hierbij aan de ‘wil’ om te schenken en de ‘verarming’ van de schenker, het ‘onherroepelijke’ karakter van de schenking (want gegeven is gegeven) en de handelingsbekwaamheid van de schenker of ‘gezondheid van geest’. Bij een restschenking is het bovendien nooit zeker hoeveel én of de tweede begiftigde uiteindelijk zal krijgen. Het staat de eerste begunstigde immers vrij om over de geschonken goederen te beschikken. 

Voorwaarden voor familiale vennootschappen

De Vlaamse decreetgever voorziet al een tijdje in een gunstregeling voor familiebedrijven om de overdracht bij leven te stimuleren. U kan namelijk schenken aan 0%, dus schenken zonder hierop ook maar enige belasting te betalen. Om in aanmerking te komen voor het gunsttarief gelden een aantal voorwaarden waaraan voldaan moet zijn:

• De schenker moet samen met zijn familie over een minimumpercentage aan aandelen beschikken. Met familie worden naast de echtgenoot of samenwonende partner van de schenker ook de familieleden in rechte lijn met hun echtgenoten of partners en de zijverwanten tot in de tweede graad bedoeld. Ook de kinderen van vooroverleden broers en zusters van de schenker komen in aanmerking.
• De zetel van de familiale vennootschap is gelegen in de EER.
• Het doel van de familiale vennootschap is de uitoefening van een nijverheids-, handels-, ambachts-, of landbouwactiviteit, of een vrij beroep. Managementdiensten verricht aan een dochtervennootschap worden niet als economische activiteit beschouwd, het leveren van personeelsdiensten of de boekhouding dan weer wel.

Indien de aandelen in de familiale vennootschap in een holdingvennootschap worden gehouden die zelf geen eigen activiteit heeft, dan komt de schenking van de aandelen van de holding toch in aanmerking voor de vrijstelling, ten belope van de waarde die de aandelen van de familiale vennootschap(pen) vertegenwoordigen in de totale waarde van de holding. Niets weerhoudt evenwel dat het beding van de restschenking eveneens wordt opgenomen in een schenkingsakte van aandelen van een familiale vennootschap.

Opschortende voorwaarde en restschenking

De schenking aan de tweede begiftigde krijgt pas uitwerking na de realisatie van de opschortende voorwaarde, namelijk het overlijden van de eerste begiftigde. Dit betekent dat om bij de tweede overdracht te kunnen genieten van het 0%-tarief voor de schenking van familiale vennootschappen, de bovenvermelde voorwaarden met betrekking tot zowel de participatie als de activiteitsvoorwaarde zullen moeten voldaan zijn op het ogenblik van het overlijden van de eerste begunstigde.